ΒΙΤΑΜΙΝΗ Α Ή ΡΕΤΙΝΟΛΗ

Η βιταμίνη Α είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη η οποία ευρίσκεται στη φύση με δύο μορφές : βρίσκεται σε ζωικές τροφές ( έλαια ψαριών, ήπαρ ) ως ρετινόλη και στα φυτά ως βητα-καρωτένιο ή προβιταμίνη Α. Το βητα-καρωτένιο βρίσκεται στα φυτά και είναι η πρόδρομος μορφή της βιταμίνης Α. Το βητα-καρωτένιο μετατρέπεται στο σώμα σε βιταμίνη Α.
Στο δέρμα χρησιμοποιούνται ενώσεις της βιταμίνης A όπως;
1. ρετινοικό οξύ
2. ισοτρετινοίνη
3. παλμιτικός εστέαρας
4. ρετιναλδεύδη

1. ΤΡΕΤΙΝΟΙΝΗ Η ΡΕΤΙΝΟΙΚΟ ΟΞΥ

Τα ρετινοειδή είναι κυρίως βιταμίνες απαραίτητες στη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας των επιθηλίων. Ανάλογο της βιταμίνης Α, το RA, προϊόν οξείδωσης στη φυσιολογική διαδρομή του μεταβολισμού των ρετινοειδών, φαίνεται ότι είναι 100-1000 φορές πιο ισχυρό από τη ρετινόλη.
Η τρετινοΐνη δρα στο φωτογηρασμένο δέρμα κλινικά και ιστολογικά Επηρεάζει τα γονίδια των κυττάρων. Έτσι, τα κερατινοκύτταρα αναπτύσσονται φυσιολογικά: είναι ένας ρυθμιστής ή ομαλοποιητής του DNA. Ενισχύει την ανάπτυξη της βασικής στιβάδας των κυττάρων του δέρματος, γεγονός που μπορεί να αποτελεί την επικρατέστερη αιτία για την πάχυνση του δέρματος.
Όχι μόνο παχαίνει η επιδερμίδα, αλλά με τη βοήθειά της η επιδερμίδα επουλώνεται πιο γρήγορα-αφού τα κύτταρα αναπτύσσονται πιο γρήγορα. Επιδρά στους ινοβλάστες, τα πιο σημαντικά κύτταρα του δέρματος και συγκεκριμένα προτρέπει τα γονίδια να παράγουν κολλαγόνο. Μέσω μιας ενζυματικής διαδικασίας σχηματίζεται υγιές κολλαγόνο και αποβάλλεται το μη υγιές κολλαγόνο.
Αυξάνει την έκκριση των φυσικών παραγόντων ανάπτυξης από τους ινοβλάστες ανάμεσα στα κύτταρα, επιτρέποντας στο δέρμα να διατηρήσει περισσότερο νερό, με αποτέλεσμα οι ρυτίδες να απαλυνθούν σε κάποιο βαθμό. Αυτοί οι φυσικοί παράγοντες ενυδάτωσης διυλίζονται στην επιδερμίδα ανάμεσα στα κύτταρα. Οι γλυκοζαμινογλυκάνες (GAGS) είναι τα χημικά στοιχεία που δημιουργούνται από τους ινοβλάστες για να βοηθήσουν στη διατήρηση της υγρασίας.
Η κυκλοφορία του αίματος στις κατώτερες στιβάδες του δέρματος βελτιώνεται και αυτό σημαίνει ότι περισσότερο οξυγόνο και θρεπτικά στοιχεία απελευθερώνονται στο δέρμα.
Η τρετινοΐνη, χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια κατά της φωτογήρανσης, και κατά της ενδογενούς προγραμματισμένης γήρανσης του δέρματος. Άτομα ανοικτόχρωμα, με ιστορικό μακράς έκθεσης στον ήλιο και έκδηλα σημεία φωτογήρανσης, είναι οι ιδανικοί υποψήφιοι για τοπική εφαρμογή τρετινοΐνης.
Ανεπιθύμητες ενέργειες : Η τρετινοΐνη προκαλεί έντονο τοπικό ερεθισμό, ξηρότητα, απολέπιση, ραγάδες, υποκειμενικό αίσθημα δυσφορίας, φωτοευαισθησία,. Όλα τα συμπτώματα αυτά είναι δοσοεξαρτώμενα. Το φάρμακο αποφεύγεται στην εγκυμοσύνη και δεν χορηγείται ταυτόχρονα με κερατολυτικά.
Η κρέμα τρετινοίνης 0,05% εφαρμόζεται μια φορά την ημέρα, κατά προτίμηση το βράδυ, για την αποφυγή φωτοευαισθησίας. Απλώνεται σε λεπτό στρώμα σε ολόκληρο το πρόσωπο εκτός από τις γωνίες μύτης, οφθαλμών και χειλιών, για να αποφευχθούν οι ραγάδες. Χρησιμοποιείται αρχικά για 10 λεπτά και εν συνεχεία προοδευτικά αυξάνεται ο χρόνος στις 2 ώρες και αργότερα 15 μέρες παραμονή για όλη τη νύκτα.
Η θεραπεία αυτή διαρκεί σε καθημερινή βάση 8-12 μήνες. Ακολουθεί αγωγή συντήρησης δύο φορές την εβδομάδα για μήνες έως έτη. Σε όλη την διάρκεια της αγωγής, η παρακολούθηση ανά 2 μήνες των αποτελεσμάτων της τρετινοΐνης από τον δερματολόγο είναι αναγκαία και η αγωγή, αν χρειαστεί, εξατομικεύεται.
Το πρωί εφαρμόζεται υδατική κρέμα σε όλη τη διάρκεια της αγωγής και αντιηλιακά.

2. ΙΣΟΤΡΕΤΙΝΟΪΝΗ

Η ισοτρετινοΐνη είναι ισομερές της τρετινοΐνης το οποίο χρησιμοποιείται τοπικά στην αντιμετώπιση των φλεγμονωδών και μη βλαβών της ακμής. Το φάρμακο είναι καλύτερα ανεχτό από την τρετινοΐνη, δεν έχει όμως ακόμη ένδειξη κατά της φωτογήρανσης .

3. ΠΑΛΜΙΤΙΚΟΣ ΡΕΤΙΝΥΛΕΣΤΕΡΑΣ (RP)

Αναφέρεται και ως «ομαλοποιητικός» (normalizer) παράγοντας του δέρματος. Ο RP είναι συστατικό αμφιλεγόμενο κατά της αναστροφής του ατροφικού ώριμου δέρματος και της φωτογήρανσης. Σε επίπεδα 5000 IU/g-IU/g για 15 μέρες.
Μηχανισμός δράσης : Υποστηρίζεται ότι ο RP σε άτριχα ποντίκια αυξάνει το κολλαγόνο επιφανείας δέρματος σε ποσοστό 128% κατά μονάδα έναντι εικονικού φαρμάκου, αλλά και την ελαστίνη κατά 14%. Δυστυχώς όμως οι ρετινυλεστέρες γενικά προσκολλώνται στις κυτταρικές μεμβράνες και δεν έχουν καμιά δράση, γιατί τα κερατινοκύτταρα έχουν ήδη περίσσεια εστέρων ρετινόλης. Έτσι φαίνεται ότι ο RP απλά βελτιώνει την υδάτωση του δέρματος, επειδή «γεμίζει» τα μεσοκυττάρια διαστήματα παρεμποδίζοντας την απώλεια του νερού. Πρόκειται δηλαδή για κοινό υδατικό/μαλακτικό, χρήσιμο για την προσωρινή αντιμετώπιση την επίκτητης ξηρότητας από ήλιο, υπερθέρμανση χώρων κ.α. χωρίς «αντιγηραντικές» ιδιότητες .

4. ΡΕΤΙΝΑΛΔΕΫΔΗ

Η ρετιναλδεΰδη είναι νεότερο μόριο των φυσικών ρετινοειδών. Η ρετιναλδεΰδη μετατρέπεται μέσα στο κύτταρο σε ρετινόλη ή ρετινοϊκό οξύ χωρίς να είναι τοπικά ερεθιστική.
Ενσωματωμένο σε γαλάκτωμα ή σε κρέμα, το συστατικό αυτό προσκολλάται στην κερατίνη στιβάδα με αποτέλεσμα :
α. την ενυδάτωση του δέρματος
β. την ομαλοποίηση επιφανειακών μικρών ρυτίδων και
γ. την ενοποίηση του χρώματος του δέρματος.
Επίσης, εξασφαλίζει την παροχή προσωρινής λάμψης και αισθήματος απαλότητας στο ξηρό δέρμα χωρίς να είναι «ερεθιστικό» προϊόν.
Τρόπος χρήσης ,Δοσολογία : Λόγω της καλής ανεκτικότητας της τοπικά >94% η ρετιναλδεΰδη μπορεί να χρησιμοποιηθεί δύο φορές την ημέρα σε καλά καθαρισμένο δέρμα, είτε ως κύριο υδατικό είτε ως βοηθητικός- συμπληρωματικός παράγοντας μιας αγωγής με τοπικά φάρμακα, ενώ εξάλλου υπάρχουν καλές κλινικές μελέτες για την επιτυχή εφαρμογή της σε δυσάρεστες κοσμητικά καταστάσεις προσώπου, όπως το ερυθρό δέρμα, η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ήπια ενδογενής ξηρότητα.